Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę, warunkowana jest przez wystąpienie trzech podstawowych przesłanek: powstanie szkody, zaistnienie zdarzenia, z którym ustawa wiąże obowiązek naprawienia szkody oraz wystąpienie związku przyczynowego między szkodą a zaistniałym zdarzeniem. Przez pojęcie szkody należy rozumieć uszczerbek w majątku poszkodowanego, którego doznał on wbrew własnej woli.
Poza ww. przesłankami, wyróżnia się także zasady odpowiedzialności, które określają podmiot zobowiązany do naprawienia szkody. Do głównych zasad odpowiedzialności odszkodowawczej należy zaliczyć zasadę winy i ryzyka. Pierwsza z nich polega na tym, że osoba ponosząca odpowiedzialność za szkodę może się od niej uwolnić poprzez wykazanie braku winy. W wypadku drugiej z nich, odpowiedzialność nie zależy od winy, ale od samego faktu zaistnienia określonego zdarzenia.
Odpowiedzialność na zasadzie winy została uregulowana w art. 415 kodeksu cywilnego zgodnie z którym: „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Ciężar dowodu (obowiązek wykazania, że szkoda została wyrządzona przez daną osobę) spoczywa na poszkodowanym. Osoba odpowiedzialna za szkodę może podnosić okoliczności wyłączające winę, np. wykazać, że zleciła wykonanie określonych czynności profesjonaliście. Art. 429 kodeksu cywilnego stanowi, że osoba powierzająca wykonanie czynności drugiemu, jest odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzyła osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka powoduje, że odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę jest niezależna od winy, ale dłużnik – osoba odpowiedzialna za szkodę, może się od niej uwolnić, powołując się na tzw. okoliczności egzoneracyjne, którymi są w szczególności siła wyższa, wyłączna wina poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.
Przykład odpowiedzialności na zasadzie ryzyka określony jest w art. 436 § 1 kodeksu cywilnego zgodnie z którym samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji odpowiada za szkodę wyrządzoną przez ruch pojazdu. Odpowiedzialność kierującego pojazdem jest niezależna od winy, ale ten może się od niej uwolnić wykazując okoliczności egzoneracyjne. Będzie nią przykładowo uderzenie w tył pojazdu przez inny pojazd, czego skutkiem będzie mimowolne wjechanie uderzonego samochodu na przejście dla pieszych i potrącenie pieszego.